In het Frans Hals Museum in Haarlem zijn tijdelijk alle schuttersstukken van Frans Hals bij elkaar te zien. Dankzij een bijzondere bruikleen van het Rijksmuseum komt ‘De Magere Compagnie’, zijn enige groepsportret van schutters dat niet tot de collectie van het Frans Hals Museum behoort, naar Haarlem.
Frans Hals (1582/83–1666) schilderde maar liefst zes schuttersstukken; groepsportretten van gezelschappen van gewapende burgers, die als een zeventiende-eeuwse buurtwacht de orde handhaafden en zo nodig de stad tegen aanvallers verdedigden. Het eerste dateert uit 1616 en het laatste is van 1639. Van weinig andere Nederlandse schilders uit de zeventiende eeuw is zo’n grote productie bekend. Zijn losse penseeltoets en de ongekend levendige composities maken deze schilderijen tot een lust voor het oog. Frans Hals mag dan ook gerust dé meester van het schuttersstuk worden genoemd.
Bijzondere opdracht
In 1633 krijgt Hals een bijzondere opdracht uit Amsterdam. De officieren van de nieuwe stadswijk 11, kapitein Reynier Reael en luitenant Cornelis Michielsz Blaeuw, geven hem de opdracht een groepsportret te maken van de leden van hun compagnie. Het is in die tijd hoogst ongebruikelijk om zo’n opdracht te gunnen aan een schilder van buiten de eigen stad.
Drie jaar later is het werk nog steeds niet af. De officieren dringen er bij Hals op aan het werk te voltooien, bieden hem zelfs extra geld, maar Hals geeft te kennen niet naar Amsterdam te willen komen. Daarop besluiten de schutters het af te laten maken door een Amsterdamse schilder én lid van de eigen compagnie: Pieter Codde. Voor ‘De Magere Compagnie’ probeerde hij de losse stijl van Hals zo goed mogelijk na te bootsen. Dat deed hij uiteindelijk zo goed dat het tot op heden niet zeker is welke partijen door Codde zijn geschilderd.
Frans Hals – Alle schutterstukken is tot medio 2022 te zien in Frans Hals Museum, www.franshalsmuseum.nl
