Doenrade, een van de oudste kastelen van Limburg en sinds een kleine dertig jaar een vorstelijke uitspanning, wordt stap voor stap verduurzaamd. Onlangs werden alle 460 ruitjes vervangen door dubbel isolatieglas.
Het witgepleisterde Kasteel Doenrade (gebouwd rond 1117) ligt aan de rand van het Limburgse dorp Doenrade, verscholen tussen de bossen en landerijen. In vroegere jaren lag er een gracht omheen met ophaalbruggen en heette het huis ‘Doonderhuuske’, omdat er ook recht werd gesproken. Het oudste overgebleven deel van het oorspronkelijke slot is de vierkante toren met de spits bij de ingang. De andere toren, die veel later werd gebouwd, is uivormig. De overige bouwwerken zijn ontstaan in de zeventiende en achttiende eeuw. Het kasteel had door de jaren heen verschillende functies: nonnenklooster, oude-van-dagenhuis, politieschool en meubelzaak. Hierna volgde trieste leegstand en verval. Gelukkig voorzag de Haagse architect Leo Rondeltap in 1991 dat er van het pand een prachtige uitspanning te maken was, waar je sfeervol en in stijl kon tafelen en overnachten. Rondeltap, toen al een groot voorstander van hergebruik van oude materialen en elementen, zag de renovatie als een mooie gelegenheid om het duurzaamheidsprincipe in praktijk te brengen. Zo verwerkte hij het hout van het afgebroken station van Sittard in het huis en de complete inventaris van het Haagse restaurant ’t Gemeste Schaap. Tweeëneenhalf jaar later, op 1 mei 1993, was Hotel Restaurant Kasteel Doenrade een feit.
Uitdaging
Sinds november 2017 is Kasteel Doenrade onderdeel van Saillant Collection. Al snel na de overname stelde het management zich de vraag: hoe kunnen wij dit markante pand op een verantwoorde manier duurzamer maken voor de toekomst? ‘Het was een koud pand, onder meer de slechte kierdichtheid zorgde voor veel warmteverlies’, vertelt Roy Smits, de hotelmanager. ‘Afgezien van hoge stookkosten liet het comfort te wensen over. Bovendien waren kozijnen, draaiende delen en sluitingen verouderd, waardoor alles steeds schever ging hangen. Het kwam zelfs voor dat ramen ineens openwaaiden.’ Alles bij elkaar een hele klus, waarbij ook nog eens de uitstraling van het kasteel bewaakt moest worden.
De slechte kierdichtheid zorgde voor veel warmteverlies
Aanblik
Glas is medebepalend voor de aanblik van een monument weet Bart Vroegh, adviseur voor monumentale beglazing bij Monuglas® in Ede. ‘Daar moet je bij het vervangen van enkelglas door isolatieglas serieus rekening mee houden. In de eerste helft van de vorige eeuw werden ramen opgebouwd uit platen van getrokken glas, dat was niet glad zoals nu, maar had een welving. In België gebruiken ze daar het woord wemeling voor.’ Dit werd gemaakt door gesmolten glas voortdurend uit te rekken met behulp van een reeks rollen op automatische machines. Bart: ‘Stolker glas, de fabrikant van Monuglas®, is in staat om isolerend monumentenglas te leveren die dezelfde ‘levendige’ uitstraling heeft als het oude enkelglas. Als je er naar kijkt, zie je de onregelmatige vertekening die zo karakteristiek is voor historische panden.’ Tegelijkertijd biedt het glas comfort en duurzaamheid. ‘Het Monuglas® Classic dat bij Kasteel Doenrade gebruikt is, heeft een dikte van circa 10 millimeter’, vervolgt Bart. ‘Het is dun isolatieglas met een isolatiewaarde van 2,0, wat hoog is. De spouw is wit, net zoals de kleur van de kozijnen.’
Detaillering
Voordat het nieuwe glas erin kon, moest de detaillering van de ramen worden aangepast. Dat was een behoorlijk karwei. Het pand telt 88 ramen, waarvan de meeste uit zesruitsramen bestaan. In totaal ging het om 460 ruitjes. Glazeniersbedrijf Aarts glas uit Maastricht pakte de handschoen op. Eerst freesde het bedrijf alle sponningen uit. ‘Was vroeger 10 tot 12 millimeter genoeg, met het nieuwe isolatieglas moeten de sponningen minimaal 15 millimeter diep zijn’, aldus Jean Jacobs van Aarts glas. Om er goed bij te kunnen werden de meeste ramen uit de kozijnen gehaald en op een werkblad geplaatst. Bij de kozijnen met twee draairamen en een bovenlicht werd het bovenlicht ter plaatse gefreesd. Jean: ´Het nieuwe glas is vervolgens in de opgeschoonde sponning gemonteerd en afgekit met Monustop, een stopverfvervanger. Monustop is een product met de duurzaamheid van kit en de uitstraling van stopverf.’ Van april tot eind juni waren er permanent twee mannen aan het werk. ‘Toen op een gegeven moment de conferentiekamer snel klaar moest omdat er een reservering was, hebben wij zelfs met vijf man tegelijk gewerkt’, vertelt Jean. ‘Om vergissingen te voorkomen heeft Stolker op alle ruiten met stickers aangegeven wat de buitenkant is. Ook hebben we alle kamers benoemd en dit op de ruitjes aangegeven. Het is anders niet mogelijk om 460 ruitjes uit elkaar te houden.’ Aannemersbedrijf K. Dassen heeft de sloten vervangen, tochtstrips geplaatst en gezorgd dat de draaibare ramen ook werkelijk goed draaibaar waren.
De toekomst
Hotelmanager Roy Smits is zeer tevreden over het resultaat. ‘Het oude, enkele glas is met behoud van het authentieke gevelaanzicht vervangen door isolerend monumentenglas, wat het kasteel veel comfortabeler maakt.’ Andere stappen die nog genomen gaan worden, zijn het vernieuwen van de keuken en het vervangen van oude apparatuur. Ook wil Smits op korte termijn van het gas af. ‘Het eeuwenoude slot Doenrade is dan helemaal klaar voor een duurzame toekomst.’
Tekst | Josée Janssen
Fotografie | Otto Kalkhoven
Geplaatst in januari/februari-editie 2020
