Welke verf pas je waar toe? En wat zijn de verschillen tussen de vele verfmerken? Kunt u het beste een kalk-, lijnolie-, acrylaat-, of alkydharsverf toepassen? Een schilder kan over een potje verf spreken alsof het zijn beste vriend is, voor u is (en blijft) het vaak een wildvreemde. Herenhuis vroeg en kreeg van vakschilder Dirk Boersma recht-voor-de-raap advies.
‘Eigenlijk wil ik zo’n degelijke ouderwetse olieverf gebruiken, want dat is toch veel beter dan een moderne watergedragen verf?’ Of: ‘Die verf vergeelt, had je me dat niet eerder kunnen zeggen?’ Zomaar een aantal vragen en opmerkingen die zelfs professionele schilders regelmatig aan Dirk Boersma stellen. Het is dus geen schande wanneer u als doe-het-zelver vanwege het grote aanbod van merken en types verven door de bomen het bos niet meer ziet.
Stel uzelf vragen
Stel, u bezit een mooi herenhuis en u wilt met positief optimisme de buitengevel te lijf gaan. Vraag u zelf dan af: wat ga ik schilderen, wat is de ondergrond en wat zit er nu op. Dirk: ‘Neem een kozijn, een maatvast gevelbouwdeel. Is het destijds geschilderd met een synthetische terpentinehoudende alkydharsverf of zit er nog een ouderwetse standverf op lijnoliebasis op? En wat is eigenlijk het basismateriaal, grenen of meranti? Alles maakt uit.
Je moet bijvoorbeeld geen dure hoogglans lakverf zetten op een niet maatvaste rabat gevelbeschieting, zoals een gepotdekselde wand van vuren of douglas. Andersom, als je een goedkope schrale verf als aflak gebruikt op een geweldige voordeur van een grachtenpand, dat oogt evenmin! Ook is het goed te weten hoe dik de huidige verflaag is. Zijn er al tien of vijftien lagen geschilderd? Dan kun je er gif op innemen dat er zich ergens problemen gaan voordoen als u met een nieuwe ‘frisse’ laag verf aankomt’, aldus Dirk.
Goede ondergrond
Voor goed schilderwerk moet u dus eerst weten wat de ondergrond is en wat er al voor een verf op zit. Daarna moet u de conclusie trekken over de staat en afwerking van die ondergrond. Pas dan kunt u beginnen aan een plan van aanpak voor herstel. ‘Zorg er voor dat de basis van uw schilderwerk goed en grondig wordt uitgevoerd’, zegt Dirk. ‘Dat geldt voor ondergronden van zowel binnen- als buitenschilderwerk, of het nu hout, steen of metaal is.’
Een goede basis voor schilderwerk
- Was alle oppervlaktes altijd eerst grondig met schoon water. Gebruik nooit een vettig schoonmaakmiddel: u schildert over het residu wat achterblijft.
- Herstel houtrot met epoxymassa. Vul grotere aantastingen op met hout. Gebruik hiervoor dezelfde houtsoort als het oorspronkelijke materiaal.
- Dikke verflagen verwijdert u gedeeltelijk of volledig door machinaal schuurwerk.
- Open verbindingen dicht u met flexibele epoxy houtvulmassa en/of goed overschilderbare kit (bijvoorbeeld een polymeerkit).
Verfsysteem uitzoeken
Na het leggen van een goede basis is de volgende vraag: welk verfsysteem gaat mijn houtwerk de komende jaren beschermen en verfraaien. Er zijn vele soorten, merken en mogelijkheden. Het beste kan onderscheid worden gemaakt in het type bindmiddel. Zo zijn er lijnolieverven, half lijnolie- half synthetische verven, synthetische verven in vele varianten, waterverdunbare acrylaatverven en waterverdunbare alkydharsverven, de zogenaamde hybride verven. Elk van deze verfsoorten kent zijn eigen specifieke eigenschappen in verwerking, droging, vloeiing, glansgraad en/of onderhoudstermijn.
Soorten en mogelijkheden
Dirk: ‘Een groep monumentenliefhebbers kiest bewust voor traditionele lijnolieverf en neemt de specifieke verwerkingseigenschappen zoals trage droging, streperige verwerking, weinig vloeiing en veelal zijdeglans voor lief. Mijn overgrootvader stond vroeger met de puimsteen eindeloos te schuren in loodwit- of kopergroenhoudende lijnolieverven wat uiteindelijk leidde tot zijn versnelde dood. In de huidige verven zijn deze giftige pigmenten gelukkig verboden.
De zogenaamde gemodificeerde lijnolieverven, half lijnolie – half synthetisch, hebben het authentieke karakter van lijnolie met verbeterde verwerkingseigenschappen. De verf droogt sneller en de vloeiing is beter. Ook de levensduur gaat met deze producten een stuk omhoog. Met deze verf krijgt u een strakke voordeur met een mooie bolle glans.’
De meest gebruikte verfsoort voor buiten op hout is nog altijd de synthetische alkydharslak. Alle grote en kleine merken in Nederland bieden deze verven in vele varianten aan, zoals afsluitende hoogglanzende aflakken of ademende aflakken die nog wat damp doorlaten (bij vijf lagen is de dampdoorlatendheid overigens nihil). En wat te denken van de ‘high solids’ met een dikke verflaag en een hoog vaste-stofgehalte, of een verfmerk dat uit drie verschillende bindmiddelen bestaat?
Dirk: ‘Sinds de milieuwetgeving is aangescherpt zijn er steeds meer fabrikanten die waterverdunbare verftypes voor buiten aanbieden. Deze zijn zowel in zijdeglans als in een lage hoogglans te verkrijgen. De verven zijn makkelijk te verwerken en vrijwel streeploos aan te brengen. Bedenk wel dat wanneer u eenmaal een waterverdunbare variant verwerkt, u altijd met een acrylaat in het onderhoud verder moet gaan!’
Let bij verf op eigenschappen als verwerking, droging, vloeiing, glansgraad en onderhoudstermijn
De juiste verf
‘Neem een professionele verf’, adviseert Dirk op de vraag welk verfmerk het beste is. De grote Nederlandse verfmerken zijn kwalitatief goed, maar ook kleinere verffabrieken bieden prachtige producten aan. Doe-het-zelf-merken kunt u volgens Dirk eveneens gebruiken. ‘Alle waar is naar zijn geld, ook in verfland’, licht Dirk toe. ‘Ik geloof niet in slechte en betere verven. Wel in een slechte of goede voorbehandeling. Als je na een intensieve en goede werkvoorbereiding gaat afwerken met een verf met een levensduurverwachting van circa drie jaar, dan is dat een keuze. Realiseer u wel dat mogelijk op diezelfde ondergrond ook een verf met een verwachte onderhoudstermijn van vijf, zes of zeven jaar gebruikt had kunnen worden. Een keuze die dan ook naar alle waarschijnlijkheid tweemaal zoveel kost.’
Deskundig advies
Tot slot raadt Dirk aan om bij twijfel advies te vragen. ‘Laat een plan van aanpak opstellen. Bij de vakman, de verfspeciaalzaak of verfgroothandel zijn veel mensen goed opgeleid om een deskundig advies te geven. Een specialist kan ter plekke een grondige inspectie uitvoeren. Als u uw wensen kenbaar maakt, moet het niet lastig zijn daar een deugdelijk schildersadvies voor te verkrijgen. Ook is het verstandig om houtrot door professionele schilders of aannemers te laten herstellen. Dat is de investering dubbel en dwars waard. De afwerking is dan uiteindelijk niet het moeilijkste meer.’
Welke verf kiest u?
Wilt u weten uit welk type bindmiddel uw favoriete verf bestaat? Hieronder vindt u een overzicht van veel toegepaste ‘monumentenverven’:
Lijnolieverven | Auro, Rolsma
Gemodificeerde lijnolieverven | Evert Koning (edel standverf), Koopmans (Garant SB)
Synthetische alkydharsverven | Nelf, Herfst & Helder, Wijzonol, Veveo, Boonstoppel
Doe-het-zelf-varianten hierop | Koopmans, Flexa, Histor
Waterverdunbare acrylaatverven | Evert Koning (Ecodur), Nelf (Xcellent Gloss)
Waterverdunbare hybride alkydharsverven | Nelf (Xcellent Gloss)
Drie bindmiddelvariaties door elkaar | Caparol (Trimaxx)
Tekst | Herenhuis
Fotografie | Vakwerkhuis
Geplaatst in maart/april-editie 2014
